TÜRK TARİHİNİ KİMDEN OKUMALIYIZ ?

Günümüz Türkiyesi’nin en büyük sorunlarından birisi de bilgisizlik; bundan dolayı kaynaklanan cehalettir. Özellikle tarih alanında bu bilgisizliği görüyoruz. Tabi Türk milleti, tarihe şan veren bir millettir. Bundan dolayıdır ki Türklerin tarihi çok zengindir. Mançurya’dan Macaristan’a kadar geniş bir coğrafyada varlıklarını sürdürmüşlerdir. Buralarda güçlü devletler kurmuşlar, burada birer siyasi güç olmuşlardır. Bu yüzden bu milletin tarihi doğru bilinmelidir. Bugün bile her kesimden, her ağızdan farklı şeyler duymakta; tarih ile alakası olmayan kişilerin mesnetsiz iddialarını görmekteyiz. Ucuz söylemler ve ideolojik kavgalar yüzünden bugün bile tarih öğreniminde ciddi sıkıntılar çekiyoruz. Bu yüzden“ Türk tarihi kimden okumalıyız ? “ başlıklı bir makale kaleme aldım. İlk önce şu soruya cevap vermek isterim: gerçek tarih kimden okunmalıdır ? Bu sorunun cevabı mesleği ‘tarihçilik’ olan, çeşitli üniversitelerde görev yapmış veya yapmakta olan kişiler olacaktır. Yani akademik tarihçiliktir. Burada ‘gerçek’ kelimesinin altını çizmeliyiz. Çünkü; buradaki gerçek, belgeler, araştırmalar ve arşivlerdir. Tarih alanında bu üç madde önemlidir.

Konumuza dönecek olursak, ilk önce Türk tarihinin nasıl sınıflandırıldığına bakalım. Örneğin, Türklerin İslamiyet’e geçmesinden önceki döneme ‘İslamiyet Öncesi Türk Tarihi’ deniliyor. Genel olarak Asya Hun İmparatorluğu’nun kuruluşundan yani M.Ö. 2. yy'dan Türk-İslam devleti olan Karahanlı dönemine, yani 9. Yy’a kadar olan dönemi adlandırmak için kullanılır. Hun tarihi açısından Bahaeddin Ögel en doğru kaynaktır. Bahaeddin Ögel’in ciddi araştırmalarla hazırlanmış ‘Büyük Hun İmparatorluğu Tarihi’ adlı 2 ciltlik eseri, Hun tarihini anlatan en ayrıntılı eser diyebiliriz. Bu dönemle ilgili bir diğer isim ise Kök-Türkler üzerine ciddi araştırmalarıyla İslamiyet Öncesi Türk Tarihi’ne ışık tutan Ahmet Taşağıl’dır. 3 ciltlik ‘Göktürkler’, Kök-Türk döneminin en ayrıntılı metnidir. Taşağıl’ın ‘Kök Tengri’nin Çocukları’ eseri de söylemeden geçemeyiz. Mançurya’dan Macaristan’a geniş bir coğrafyayı ve MÖ 3. yy’dan MS 12. yy’a kadar olan geniş bir zamanı konu edinen, Türklerin siyasi, sosyal, ekonomik alanlarda detaylı bilgiler veren bu eser, Türk tarihine adeta bir ışık niteliğindedir. Bu dönemde dikilen Orhun Yazıtları hakkında en iyi tercümeyi Muharrem Ergin yapmıştır. Yazıtları merak edenlere, Ergin’in ‘Orhun Yazıtları’ eserini öneririm. Fransız Türkolog Roux, İslamiyet’ten önceki tarihimize en çok katkısı olan yabancılardandır. Roux’un “Eski Türk Mitolojisi” eseri mutlaka okunmalıdır. Erhan Aydın’ı bahsetmeden geçemeyiz. Sibirya’da ki Türk varlığı ve Orta Asya’da ki Türk yazıtları hakkında çeşitli eserler yazmıştır . Erhan Aydın’ın ‘Taşa Kazınan Tarih’ ve ‘Sibirya’da Türk İzleri’ isimli eserlerini öneririm. Bugünkü Macar ulusunun oluşumu ve Türklerle olan bağlarını okumak isteyenlere Osman Karatay’ın ‘Macarlar’ eserini öneririm. İlk Türk Musevi devletimiz olan Hazarlar’ı unutmamız gerekli. Hazarlar için Altay Tayfun Özcan’ın eserlerini öneririm.

       Türklerin İslamiyet’e geçmesiyle Müslüman Türk devletlerin tarihi başlamıştır. Türklerin Müslüman oluşu ile ilgili ‘Zekeriya Kitapçı'nın Orta Asyada İslâmiyetin Yayılışı Ve Türkler’, İsmail Hami Danişmend'in ‘Türk Irkı Niçin Müslüman Olmuştur ‘, Osman Karatay’ın Tükler Nasıl Müslüman Oldu’ eserlerini öneririm .Türkler, İslamiyetten önce de olduğu gibi, İslamiyete geçtikten sonra da büyük devletler kurmuştur. Karahanlı, Gazneli, Babür, Anadolu Selçuklu, Büyük Selçuklu,Osmanlı,Timur, Çağatay, Altınordu, Memlük Devletleri, bu büyük devletlere örnek verilebilir. Bahsettiğim bu devletlerin en büyüklerinden birisi de hiç şüphesiz ki Selçuklular’dır. Bilhassa Selçuklu tarihi için en doğru kaynak, Osman Turan’ın eserleridir. Turan, ‘Selçuklular Ve İslamiyet’, ‘Selçuklular Tarihi ve Türk-Islâm Medeniyeti’, ‘Kunlar ve Eski Türkler’, ‘Selçuklular Zamanında Türkiye’, Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi’ gibi değerli eserlere imza atmış, Türk tarihçiliğine büyük katkıda bulunmuştur.

15. Ve 16. yy arasında varlıklarını sürdürmüş olan Akkoyunlu, Karakoyunlu ve Safevi Devleti’leri için en teferruatlı araştırmayı Tufan Gündüz yapmıştır. Tufan Gündüz’ün Şah İsmail'in biyografisi olarak kaleme aldığı 'Son Kızılbaş: Şah İsmail’ de mutlaka okunmalıdır. Aksak Timur'un kurmuş olduğu Timur Devleti hakkında Fransız tarihçi Beatrice Forbes Manz'ın ‘Timurlenk'ini tavsiye eder. Timurluların tarihsel bağları ve dönemlerindeki faaliyetleri üzerine ele alınmıştır. Türk tarihinin birçok döneminden bahsettik. Tabi Osmanlı İmparatorluğu'ndan bahsetmezsek bu yazı eksik kalırdı bence. Üç kıtada, 622 yıl hüküm süren bir devletten bahsediyoruz. Osmanlı tarihini en doğru şekilde öğrenmek isteyenlere hayatını Osmanlı tarihçiliğine vakfetmiş olan tarihçilerin kutbu Halil İnalcık'ı önereceğim. İnalcık, Osmanlı'nın her alanında çeşitli makale ve eserler vermiş, araştırmalarda bulunmuştur. Özellikle İnalcık'ın 'Fatih Sultan Mehemmet'i, Osmanlı tarihine ilgi duyan herkes tarafından okunmalıdır. Fatih Sultan Mehmet'in en iyi biyografisidir. Eser, İstanbul'un fethini ve Fatih Sultan Mehmet döneminde devletin içinde bulunduğu siyasi, ekonomik, sosyal yapısını çok iyi bir şekilde yansıtmakla birlikte, çok geniş bir sahada ele alınmıştır. Halil İnalcık'ın dışında Tayyip Gökbilgin, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, İsmail Hami Danişmend, Bernard Lewis, Hammer, İlber Ortaylı, Abdulkadir Özcan, Fuad Köprülü, Erhan Afyoncu, Erol Şadi Erdinç, Yılmaz Öztuna, Feroze Yasamee, Vahdettin Ergin gibi usta isimleri öneririm. Bu isimler arasında, yakın tarihimiz için Feroze'nin 'Abdülhamid’in Dış Politikası' ve İlber Ortaylı'nın Erol Şadi Erdinç ile yazdığı ve İttihat ve Terakki'yi ele alan 'İttihat Ve Terakki Cemiyeti'ni, yakın tarihimizi araştırmak isteyenlere tavsiye ederim.

     1923’te kurulan Cumhuriyet'imiz hakkında en doğru kaynak, Mahmut Esat Bozkurt'un 'Atatürk İhtilali' eseridir. Atatürk ilke ve inkılaplarını konu edinen Atatürk İhtilali'ni tüm tarih severlere öneririm. Atatürk’ün fikirleri hakkında bilgi edinmek isteyenler, Şerafettin Turan’ın Atatürk’ün Düşünce Yapısını Etkileyen Olaylar, Düşünürler, Kitaplar’ı’ adlı eseri inceleyebilir.Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün hayatını okumak isteyenler için İlber Ortaylı'nın 'Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ü muhakkak okunması gerekir. Atatürk’ün doğumundan vefatına olan süreci, bir film izleyicisi gibi şahit olacaksınız. Dediğim gibi muhakkak okunması gerekmektedir.