İLK KURŞUN: DÖRTYOL İLK KURŞUN VE ATATÜRK EVİ

ÖN SÖZ 

    İstiklâl Harbimizin en önemli olaylarından sayılabilecek “ilk kurşunun” hikayesi ve Dörtyol’da bulunan Dörtyol İlk Kurşun Müzesi ve Atatürk Evi” ile karşınızdayım. İlk kurşunu tarif etmek elbette zordur. İlk kurşun bağımsızlığın sembolüdür. Atılan o ilk kurşun, bir milletin, bir ülkenin kaderini belirlemiştir. Mondros’un o buhranlı havası her halükarda hissedildiği, memleketin düşmana peşkeş çekildiği bir dönemde atılmıştır ilk kurşun. O ilk kurşun yalnız düşmana değil, emperyalizminin ta kendisine atılmıştır.

KARA MEHMET ÇAVUŞ’UN HİKÂYESİ 

    Mondros Ateşkes Antlaşması gereğince İtilaf güçleri, Türk yurdunu işgal edebilecekti. Mondros’un 7. Maddesi buna zemin hazırlamıştır.İngilizler Musul’u işgal ederken, Fransızlar da İskenderun’u işgal etmeye kalkışmıştır. Fransızlar Aralık 1918’de İskenderun’a girmiştir. 11 Aralık 1918 tarihinde bugünkü Dörtyol’a ulaşan işgalci Fransızlar, Ermeniler ile Türk ahalisine türlü katliamlar yapmıştır. Fransızlar Ermeniler ile birlikte Dörtyol’un Özerli köyüne saldırmış, Şeyhmuszade Mehmet Ağa ile Abdülkadir Yusuf Ağa’yı süngü ile şehit etmiştir. Hâl böyle iken 19 Aralık 1918 gününde Kara Mehmet Çavuş, “vatan namustur” parolasıyla yanında bulunan Kuvayı Milliyeciler ile Karakese köyüne sığınmış, burada kendilerine saldıran Fransızlara karşı direniş sergilemiştir. 19 Aralık 1918 tarihinde gerçekleşen bu direniş, bir milletin kaderini tayin etmiştir. Yoldaşları ile emperyalizme karşı onurlu bir mücadele veren Kara Mehmet Çavuş, tarihimize altın harflerle yazılmıştır.

Dörtyol İlk Kurşun Müzesi Ve Atatürk Evi

    İlk kurşunun hatırası için Hatay’ın Dörtyol ilçesinde ilk olarak 9 Ocak 1994’te“İlk Kurşun Anıtı” dikilmiştir. Bu anıtın dikilmesinde Dörtyol Belediyesi büyük rol oynamıştır. Anıttan sonra da 9 Ocak 2017 tarihinde Özerli köyünde bulunan 3 katlı konak, müzeye çevrilmiştir. Bu konak öncesinde Ermenilere aittir, sonrasında da Türkler bu konağı almıştır. Müzeye çevrilen konağın 3 katı da ziyaretçiye açık durumdadır. Müzenin ilk katında Çifte tabancalı Müftü Ali Rıza’nın, Hacı Emin Hoca’nın, Mustafa Deli Ağa gibi Kuvayı Milliyecilerin heykelleri bulunmaktadır. İlk katın üstünde bulunan 2. katta ise Dörtyol’da faaliyet gösteren Kuvayı Milliyecilerin eşyaları, madalyaları ve silahları bulunmaktadır. Aynı zamanda dönemin Ermeni askerlerinin kullandığı silahlar da bulunmaktadır.Fransızların destek verdiği Ermeniler, Türklere saldırıp mezalim yapmıştır. Ermenilerin kullandığı silahlar ile Türklerin kullandığı silahlar arasındaki farkları açık bir şekilde görebiliyoruz. Türklerin kendilerini müdafaa etmek için kullandığı derme çatma silahlar ile Fransız destekli Ermenilerin son model tüfekleri arasında çok fark vardı; fakat o derme çatma silahlara sahip olan Türkler, son model silahı olan işgalcilere karşı çok iyi bir direniş sergilemiştir.

    İkinci katta 3-4 farklı oda bulunmaktadır. Bu odaların birinde şehit olan askerlerimizin aile yakınları tarafından bağışlanan eşyaları bulunmaktadır. Aynı odanın içerisinde ATESE arşivlerinden, Genelkurmay Başkanlığından yayınlanan kitaplar bulunmaktadır. Müzenin diğer bölümlerinde ise telgraf, kap-kacaklar, kalpaklar, Kuvayı Milliyecilerin giydiği kıyafetler, eski paralar, hüviyetler, cephaneler bulunmaktadır. En üst katta ise Atatürk odası olarak nitelendirebileceğimiz bir bölüm bulunmaktadır. Atatürk’ün bal mumu heykelinin yanı sıra Hatay Cumhuriyeti eski Cumhurreisi Tayfur Sökmen’in ve Atatürk’ün “Deliağa” soyadını verdiği Mustafa Deliağa da bulunmaktadır. Atatürk, Dörtyol’a geldiği zaman bu evde kalır; Hatay meselesini çözüme kavuşturmak için çalışırdı. Ata burayı kardeşi Makbule Hanım’a bağışlamıştır. Maklube Hanım’da evi Selanik’ten gelen akrabalarına bağışlamıştı. Atatürk’ün Türkiye’deki sağ akrabaları da Hatay’da yaşamaktadır. Merhum Kara Mehmet Çavuş’un kabri Özerli mezarlığında bulunmaktadır. Başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere Kuayyı Milliye’ye gönül verenlere, şehit ve gazilerimize rahmet olsun.